ورق پانچ

ورق پانچ همان ورق فلزی است که روی آن حفره هایی متعدد و منظم ایجاد میشود. به این جهت به آن ورق مشبک نیز گفته میشود. حفره ای روی ورق مشبک می تواند کوچک یا بزرگ باشد و در اشکال مختلف دایره، مربع یا لوزی ایجاد میشوند.پانچ کردن ورق فلزی آنرا برای استفاده در دکوراسیون و معماری مناسب می سازد. انواع ورق سیاه، ورق روغنی، گالوانیزه و رنگی یا استیل را میتوان پانچ کرد.

پانچ کردن میتواند به صورت دستی یا کامپیوتری انجام گیرد. نخستین بار پانچ ورق در سال 1847 برای کاربرد در پل و جاده ها به دلیل نیاز به سوراخ های راهبردی انجام شد. اما بعدا دستگاه های پانچ جایگزین شدند و تکنیک برش لیزری، برش اکسیژن و برش پلاسما جایگزین روش های دستی گردید.

آنچه در این مقاله میخوانید :

ویژگی های ورق پانچ

ایجاد سوراخ یا پانچ روی ورق فلزی باعث سبکتر شدن ورق میشود. همچنین اجازه میدهد تا آب و سایر مایعات به راحتی از سوراخ ها عبور کنند. سوراخ های روی ورق موجب میشوند تا سطح آن کاملا ضد لغزش باشد.میتوان از ورق های پانچ شده برای تصفیه، فیلتر محصولات غذایی و تمیز کردن تجهیزات مکانیکی نیز استفاده کرد.

از ویژگی های دیگر ورق پانچ می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مستحکم در برابر ضربه و مقاوم در برابر دمای بالا

قابلیت کنترل ارتعاش و هدایت صوت

ابعاد ورق پانچ

ورق پانچ با توجه به جنس و کارخانه تولید کننده میتواند ابعاد مختلفی داشته باشد. به طور کلی ورق پانچ به شکل رول و شیت در ابعاد زیر تولید میشود. ابعاد ورق پانچ شیت 1000×2000 میلیمتر و 1250×2500 میلیمتر و ضخامت آن 0.5 الی 5 میلیمتر می باشد. ابعاد ورق پانچ رول 1000×1250 میلیمتر است.

برخی از انواع ورق پانچ با توجه به جنس آنها ابعاد پرکاربردی دارند. به طور مثال ورق پانچ سیاه اکثرا در ضخامت 0.2 الی 200 میلیمتر تولید میشود. ورق پانچ روغنی در ضخامت 0.5 تا 1.5 میلیمتر تولید میشود و تنوع بسیار کمی دارد. ورق پانچ گالوانیزه در ضخامت های 0.2 الی 8 میلیمتر تولید میشود.

انواع ورق پانچ

ورق های پانچ براساس طرح چشمه ها و جنس ورق به شکل زیر تقسیم بندی میشوند. چشمه ها یا سوراخ ها اگر به صورت مستقیم یا متقاطع ایجاد شوند، محیط سوراخ ها دارای مرز مشخصی خواهد بود و این استحکام ورق را بالا میبرد.

فاصله بین چشمه ها باید بر اساس ضخامت ورق در نظر گرفته شود تا ورق دارای استحکام لازم باشد.

ورق مشبک گرد: متداول ترین نوع ورق پانچ، ورق مشبک گرد است که در اندازه ها و ضخامت های مختلف تولید میشود.

ورق مشبک چند ضلعی: این نوع ورق بیشترین سطح باز بین انوع ورق مشبک را دارد و از آن برای عبور جریان هوا استفاده میشود.

ورق مشبک شکاف دار: این نوع از ورق های مشبک برای تهویه هوا و عبور مواد استفاده می شوند و بهتر از ورق مشبک گرد عمل می کنند.

انواع دیگر ورق های مشبک :

ورق مشبک لوبیایی

ورق مشبک لوزی

ورق مشبک مربعی

ورق مشبک ستاره ای

ورق مشبک ذوذنقه ای

ورق مشبک لانه زنبوری

ورق مشبک گشنیزی

ورق مشبک مستطیلی

ورق مشبک مثلثی

انواع ورق پانچ بر اساس جنس

همانطور که پیشتر اشاره کردیم فرآیند پانچ روی انواع مختلفی از ورق فلزی انجام میشود. به این ترتیب ورق های پانچ را میتوان بر اساس جنس نیز دسته بندی کرد.

ورق پانچ فولادی:

ورق های فولادی یا ورق سیاه از نورد گرم یا سرد تولید میشوند و بعد از پانچ کردن میتوان ورق پانچ سیاه را در هر نوع سرد و گرم داشت. ورق پانچ گرم مقاومت بالایی دارد و در برابر ضربه و دما نیز مقاوم است. ورق پانچ نورد سرد در برابر فرسایش مقاومت بالایی دارد و به این دلیل در مناطقی با رطوبت بالا میتواند کاربرد داشته باشد. انواع ورق های پانچ فولادی در ابعاد 2000×1000 و 2500×1250 و ضخامت 2 الی 200 میلیمتر قابل تولید می باشد.

ورق پانچ آلومینیوم:

آلومینیوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم می باشد و ظاهر زیبای این فلز نیز آن را پرکاربرد نموده است. ورق پانچ آلومینیومی در ساخت نرده، راه پله ها و مکان های تزئینی پرکاربرد می باشد.

ورق پانچ گالوانیزه:

 این نوع ورق پانچ نسبت به سایر ورق های فولادی خاصیت ضد خوردگی بیشتری دارد و این به دلیل روی اندود کردن سطح ورق می باشد. به ورق پانچ گالوانیزه، ورق سفید نیز می گویند که معمولا در ابعاد 2000×1000 و 2500×1250 و با ضخامت 0.3 الی 8 میلیمتر تولید میشود. این نوع ورق مشبک برای کاور نرده و پلکان و ساخت پل یا جاده و ... کاربرد دارد.

ورق پانچ استیل:

ورق پانچ استیل وزن شبکی دارد و در برابر خوردگی مقاوم است. به دلیل خاصیت ضد باکتریایی از آن در مراکز بهداشتی و درمانی، ساخت دارو، صنایع غذایی،کشتی سازی و ... استفاده می شود. ضخامت این ورق 0.5 تا 6 میلیمتر است و قطر چشمه های آن 0.5 الی 25 میلیمتر می باشد.

ورق پانچ آجدار:

این نوع ورق مشبک دارای ناهمواری هایی در سطح می باشد که به سبب آن ورق آجدار نیز نامیده میشود. آج ها و برآمدگی های این نوع ورق مشبک مانع از ایجاد اصطکاک و سر خوردن افراد و اشیاء میشود. به دلیل این ویژگی ورق آجدار در ساخت پل عابر پیاده و راه سازی، کف اتاق کامیون ها، ساخت ماشین آلات و دستگاه های صنعتی و ... مورد استفاده قرار میگیرد.  

ورق پانچ روغنی:

نوع روغنی ورق پانچ به دلیل سطح براق و صیقلی که دارد برای زیباسازی در صنایع مختلف از جمله ساخت لوازم خانگی و ... کاربرد دارد. ورق پانچ روغنی در ابعاد 2000×1000 و 2500×1250 و ضخامت های 0.4 الی 2 میلیمتر تولید میشوند.

ورق پانچ رنگی:

ورق رنگی بر پایه ورق گالوانیزه و با پوشش رنگی الکترواستاتیک، در رنگ های مختلف تولید میشوند. استفاده از پوشش رنگ روی ورق علاوه بر زیباسازی، مقاومت در برابر خوردگی را بالا میبرد و از فلز در برابر عوامل مخرب محافظت می کند. ورق های رنگی به دلیل ظاهر زیبا و تنوع رنگی که دارند، در نمای ساختمان استفاده میشوند.

ورق پانچ آلیاژی:

ورق آلیاژی از ترکیب عناصر مختلف و به منظور تغییر در خواص فیزیکی و شیمیایی آن تولید میشود. در ساخت مقاطع فولادی نیز ترکیبات اصلی شامل آهن و کربن است و در صورتی که علاوه بر این دو از عناصر دیگری در ساخت فولاد استفاده شود، به آن فولاد آلیاژی میگویند. ورق پانچ آلیاژی در صنایع بالادستی مثل پالایشگاه ها، نیروگاه ها و صنایع نفت و گاز و پتروشیمی نیز کاربرد دارد.  

مزایای ورق پانچ

ورق پانچ به دلیل نحوه تولید، ویژگی های فیزیکی و شکل ظاهری چشمه ها، قابلیت شکل پذیری بالا، جوش پذیری و برش دهی دارد. از این جهت میتوان در ابعاد و اندازه های متنوع قابل تولید است و در زمان کوتاه قابل نصب می باشد.  

کاربرد ورق پانچ

ورق پانچ با توجه به شکل ظاهری و ویژگی های کاربردی که دارد در صنایع و مکان های زیادی قابل استفاده است. رایج ترین کاربرد این ورق ها شامل موارد زیر است:

ساخت صندلی، نیمکت و پلکان

موراد تزئینی ساختمان مثل نرده ها، سقف کاذب، درب ورودی، نمای ساختمان و ...

ساخت انواع پارتیشن و جداکننده فضا در ساختمان

برای نورپردازی، متعادل کردن نور و سایه و افزایش جریان هوا

ساخت دیواره های ایستگاه اتوبوس

اکوستیک کردن اتاق ها

تولید انواع تجهیزات صنایع غذایی، مانند ماشین های خشک‌کننده‌ حبوبات، سبزیجات و ماشین ‌آلات مربوط به دانه ‌بندی

ساخت انواع ماشین ‌آلات و اتومبیل‌ های صنعتی و نیمه‌ صنعتی

ساخت انواع سانتریفیوژ، فیلتر و خالص‌کننده‌ های گاز

دستگاه های پانچ ورق

در ابتدای مطلب گفتیم که پانچ ورق در گذشته به صورت دستی انجام می گرفته و امروزه از دستگاه هایی برای انجام این کار استفاده میشود. روش پانچ دستی ضریب خطای بالایی داشته و موجب تغییر شکل و خرابی ورق میشد. اما کار با دستگاه و روش های چرخشی، تخت، ماتریس، واترجت و ... دقت و سرعت بالاتری دارند و نتیجه کار بهتر خواهد بود.

دستگاه هایی که برای پانچ ورق مورد استفاده قرار میگیرند شامل دستگاه پرس پاچ، لیزر، دستگاه CNC، دستگاه هیدرولیکی و دستگاه گیوتین ضربه ای می باشد.

مشخصات ورق پانچ در زمان استفاده

ابعاد ورق پانچ

منظور از ابعاد ورق، قسمتی از کل ورق است که برای تهیه ورق مشبک برش داده میشود. انتخاب ابعاد برای تهیه ورق پانچ بر وزن نهایی، میزان و سرعت تصفیه هوا، مایعاتی که از آن عبور میکند و ... اهمیت دارد.

اندازه سوراخ یا چشمه ورقاندازه سوراخ یا چشمه ورق

اندازه سوراخ یا چشمه ورق پانچ شده تعیین کننده اندازه ذرات جامدی است که میتواند از ورق مشبک عبور کند. همچنین زمانی که نیاز به مشاهده فضای پشت ورق داریم، ابعاد و اندازه ها چشمه ها مهم هستند. هندسه یا شکل چشمه روی ورق مشبک با توجه به کاربرد آن مهم است. به طور مثال ورق مشبک دایره ای به دلیل شکل ظاهری و هزینه پایین تولید پرطرفدارتر است. اما ورق مشبک مربعی چون میزان بیشتری از جریان هوا یا مایع را عبور میدهد برای زهکشی مایع مورد استفاده قرار میگیرد. سوراخ های مربعی این نوع ورق پانچ لبه های تیزی دارد و ساخت آن دشوارتر از ورق مشبک دایره ای است. به این ترتیب هزینه تولید بالاتری نیز دارد.

قیمت ورق پانچ

قیمت ورق های پانچ شده به عوامل مختلفی از جمله جنس ورق، ابعاد و ضخامت، نوع و اندازه چشمه آن بستگی دارد. دستگاه استفاده برای پانچ ورق نیز روی قیمت آن موثر است. در محاسبه قیمت ورق های پانچ پارامترهای گوناگون همچون اجرت پانچ نیز لحاظ میشود. به این دلیل شرکتی که پانچ ورق را انجام میدهد، قیمت نهایی آن را را خود تعیین میکند.